BETONART
MİMARLIK YAZ OKULU’25

N e t w o r k  I  A ğ

Beton, sadece yapıda görünen tekil bir malzeme değil, çok yönlü etkileşimlerin, teknik ve hesaplamalı süreçlerin, dijital tasarım pratiklerinin ve sosyal ilişkilerin iç içe geçtiği geniş bir ağın vücut bulan son temsil biçimidir.

“Network” teması, betonun temel bileşenleri ve üretim süreçlerindeki etkileşimlerin birbirine bağlılığını vurgular. Bu tema, çimento, su ve agreganın kimyasal yapılarından başlayarak, üretim, tasarım ve uygulama aşamalarında ortaya çıkan dinamik, çok katmanlı bir ilişki ağına işaret eder. Yani, her bileşenin ve sürecin kendi içinde karmaşık bağlantılar oluşturduğu, bütünsel bir sistemin parçası olduğunu anlatır.

Günümüz dünyasında “network/ağ” kavramı, çoğunlukla dijital altyapılar ya da sosyal medya ağları üzerinden tanımlansa da mimarlık ve yapı üretim süreçlerinde çok daha derin ve çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Beton, yekpare ve durağan bir malzeme gibi görünse de bileşenleri olan çimento, su ve agreganın bir araya gelmesiyle oluşan bileşik yapısıyla, çok sayıda fiziksel, kimyasal ve endüstriyel girdinin oluşturduğu ağı temsil eder. 

Beton, yalnızca bir yapı elemanı değil; arkasında yer alan üretim ve tedarik süreçlerinin oluşturduğu geniş bir ilişki ağının ürünüdür. Betonun üretim süreci yalnızca fiziksel karışımları değil, aynı zamanda zamanlama, oranlama, uzmanlık ve ekip koordinasyonunu içerir. Hazır beton sistemlerinde olduğu gibi, malzemenin anlık olarak üretilip tüketilmesi gerekliliği, lojistik planlama ile üretim sahası arasında güçlü bir iletişim ağı gerektirir. Beton hem teknik hem de organizasyonel olarak bir üretim ağı üzerinden var olur.

Beton tasarım sürecine dair ilişkisel bir ağ bulunur. Betonun biçim kazanabilmesi, kalıplar, donatılar ve katkı maddeleri gibi ek bileşenlerin birlikte çalışmasını gerektirir. Donatılar taşıyıcı sistemleri oluştururken, kalıplar betonun biçimsel kimliğini belirler; katkı maddeleri ise işlenebilirlik, dayanım, geçirimsizlik gibi performans niteliklerini optimize eder. Bu farklı bileşenlerin ortak bir hedef doğrultusunda, eş zamanlı ve koordineli biçimde çalışması; tasarımdan üretime uzanan, entegre bir yapısal ağı mümkün kılar.

Betonun zaman içindeki dönüşümüne dair bir ağ ilişkisi belirir. Atık betonun tekrar hammaddeye dönüştürülmesi gibi döngüler, betonun zaman içinde başka ağlara bağlandığını gösterir. Böylece, betonun ömrü boyunca geçirdiği tüm değişimler, maddesel bir hafıza ağı olarak okunabilir.

Yeni teknolojilerle birlikte geliştirilen “akıllı beton” sistemleri, içerisine yerleştirilen sensörlerle sıcaklık, nem, basınç gibi verileri anlık olarak iletebilmekte; yapının izlenmesine ve müdahalelere olanak sağlamaktadır. Bu gelişmeler, betonu artık yalnızca pasif bir yapı malzemesi olmaktan çıkarıp, dijital verinin üretildiği ve aktarıldığı dinamik bir veri ağı parçası haline getirir.

Betonun varlığı yalnızca fiziksel bir dayanımı temsil etmez; aynı zamanda güven üzerine inşa edilen bir sistemin taşıyıcısıdır. Malzemenin dayanıklılığına duyulan güven, onu tasarımda tercih edilen bir unsur haline getirirken; üretim zincirindeki her adım, ekipler arasındaki açık iletişim ve karşılıklı güvenle mümkün hale gelir. Bu bağlamda, network yalnızca teknik ya da estetik bir organizasyon değil, aynı zamanda kolektif bir güven mimarisidir. Bu süreç üretim birlikteliğinin de güven temelli bir ağ oluşturacağını varsayar. 

Fiziksel ve dijital ağların kesişiminde yer alan tüm bu katmanlar bir araya geldiğinde, “network I ağ” kavramı merkezi bir kavramsal çerçeve haline gelir. Beton, bu bağlamda sadece bir malzeme değil, çok yönlü etkileşimlerin, teknik süreçlerin, tasarım pratiklerinin ve sosyal ilişkilerin iç içe geçtiği güvenilir bir ağın sembolüdür. 

Betonart Mimarlık Yaz Okulu bu yıl katılımcıların betonun kendi içinde barındırdığı bu çok katmanlı “network I ağ” kavramını yeniden düşünmeye ve fiziksel olarak deneyimlemeye davet ediyor.

Yüksek Mimar Erhan Vural